CaSO4 İçerikli Bor Minerali İşlem Atıklarının Yapı Malzemesi Olarak Değerlendirilmesi

“Ülkemiz önemli Bor minerallerine sahiptir. Bu minerallerin zenginleştirilmesi  ve bor ürünlerine dönüştürülmesi  sırasında önemli ölçüde  atık ortaya  çıkmaktadır. Ortaya  çıkan bor işlem atıklarından bir türü de kalsiyum sülfat içerikli atıklardır. Emet  Borik Asit Fabrikasında  kolemanitten borik asit üretimi sırasında prosesten atık olarak çıkmaktadır ve büyük bir atık havuzunda toplanmaktadır. Atık havuzu hem çevresel  kirlilik oluşturmakta hem de bu gibi havuzların yapımında büyük işletme maliyetleri ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada CaSO4 içerikli atıkların geleneksel seramik teknolojileri ile şekillendirilip, sinterlenmesiyle yapı sektöründe  kullanılabilecek  ürünlerin yapılabilirliğinin araştırılması  amaçlanmıştır. Atık havuzundan alınan bor  atığı önce  kurutulmuş, öğütüldükten  sonra  3 grup  halinde ağırlıkça % 5 borik asit, boraks ve cam kırığı ile karıştırılmıştır. Karışım homojen olarak hazırlandıktan sonra  tek  eksenli presle  şekillendirilmiş ve 700-800-900 ve 1000 °C’de 2 saat süreyle elektrikli fırında pişirilmiştir. Üretilen numunelerin karakterizasyonu için SEM, 3 nokta eğme ve basma mukavemeti, yoğunluk ve pişme küçülmesi testleri uygulanmıştır. Deneysel  çalışmalar sonucunda boraks katkılı numunelerde  istenilen sonuçlara ulaşılamamış ancak borik asit ve cam kırığı katkılı numunelerin  800-900 ve 1000 °C ‘de sinterlenmesiyle  standartların üzerinde değerler  elde edilmiş ve başarıya ulaşmıştır. En yüksek mukavemet 1000 °C’de borik asit katkılı numunelerde eğmede 85 MPa, basma  da ise 215 MPa ile elde  edilmiştir. Sıcaklık artışı ile numunelerin  % pişme  küçülmelerinin hem borik asit katkılı ve hem de cam kırığı katkılı numunelerde arttığı görülmektedir. En yüksek % pişme küçülmesi 1000°C’de cam kırığı katkılı numunelerde % 15, 71 ile elde edilmiştir.

Mehmet Esat Göçeri

Oğuzhan Evcin